ULUSLARARASI ŞEFFAFLIK ÖRGÜTÜ 2015 YOLSUZLUK ALGI ENDEKSİNİ AÇIKLANDI
Yolsuzlukla mücadelede dünyanın önde gelen sivil toplum kuruluşlarından Uluslararası Şeffaflık Örgütü (Transparency International), 1995’ten bu yana her yıl yayınladığı Yolsuzluk Algı Endeksi’nin bu yılki sonuçlarını kamuoyuyla paylaştı.
Türkiye’nin Düşüşü Devam Ediyor!
168 ülke arasında yapılan endeks çalışmasına göre 2015 sonuçlarında, Türkiye 3 puanlık düşüşle 2014’te aldığı puanın da altında kaldı.
Türkiye’nin Yolsuzluk Algı Endeksi’ndeki notu, bu yıl 3 puan birden düşerek 45 puandan 42’ye geriledi. 2014 yılında yaşadığı dramatik düşüşle son 6 yıldaki ilerlemesini sıfırlayan Türkiye, bu yeni düşüşle de olumsuz konumunu sürdürmüş oldu. Puanı yanında ülke sıralamasında da 2 sıra daha düşüş yaşayan Türkiye, 2014 yılı Endeks’inde 64. sıradayken şimdi 168 ülke arasında 66. sırada yer alıyor. Yolsuzluk Algı Endeksi sıralamasındaki bu düşüş, son yıllarda ilerleme olarak belirtilen tüm reformlarda bunların tersine ve olumsuz olarak değerlendirilen bir gerilemeye işaret ediyor.
Türkiye, bu yılki puan ve sıralamaya göre Bulgaristan’la birlikte tüm Avrupa Birliği ülkelerinin gerisinde kalarak gittikçe Avrupa’dan uzaklaşıyor. 19 Doğu Avrupa & Orta Asya ülkesi arasında geçtiğimiz yıl tapeli skandallarla sarsılan Makedonya ile birlikte 3. sırada yer alan Türkiye, G20 ülkeleri arasında ise 10. sıradan 12. sıraya geriledi. Ayrıca Türkiye’nin ismi Endeks’te, Libya ya da skandallarla sarsılan Brezilya gibi geçtiğimiz dört yıl içinde dünya üzerinde en kötü performansı gösteren ülkelerin bulunduğu liste içinde de geçmektedir.
2015 Yolsuzluk Algı Endeksi′nde küresel ölçekte ülkelerin % 68’i 50 puanın altında kalıyor. Yolsuzluk algısının en az görüldüğü ülke olarak Danimarka (91) en üst sırada yer alırken, Finlandiya (90) ve İsveç (89) onu izliyor. Kuzey Kore ve Somali ise 8 puanla yolsuzluk algısının en yüksek olduğu ülkeler olarak belirlendi.
Bu sonuçlar, dünya genelinde kamu kuruluşlarının ve yetkililerin daha şeffaf, dürüst ve hesap verebilir politikalar geliştirmeleri gerektiğini açıkça gösteriyor.
Türkiye’nin Düşüşü Nasıl Okunmalı?
Türkiye’nin sıralamadaki bu düşüşü, kuşkusuz, yolsuzlukla mücadele alanında son yıllarda sergilediği olumsuz performansı yansıtıyor.
Uluslararası Şeffaflık Derneği Başkanı E. Oya Özarslan “Yolsuzluk skandallarının yargılanamadan kapanması ve yargılama sürecine yapılan müdahaleler ülkemizde “cezasızlık” kültürünün yerleşik hale gelmesine ve yolsuzluk fiillerinin yargılanamayacağı algısına yol açmıştır. Bu toplumsal yapıda öğrenilmiş çaresizlik benzeri bir hal yaratmakta ve halk arasında yolsuzluğa karşı bir şey yapılamayacağı şeklinde olumsuz bir kanıya ve son aşamada duyarsızlık ve umursamazlığa yol açmaktadır. Ayrıca yolsuzluğu önlemek için çok uzunca bir süredir herhangi bir reform yapılmadığı gerçeğiyle bu toplumsal umarsızlık ve ilgisizlik durumunu birleştirirsek, bu durum yolsuzluk konusunda herhangi bir şekilde mücadele etmek için olumsuz ön koşulları oluşturmaktadır.” yorumunda bulundu.
Türkiye’nin puanındaki bu süregiden düşüş ayrıca, yolsuzluk sorunu ile birlikte düşünce ve ifade özgürlüğüne getirilen kısıtlamalar, basın ve internete getirilen sınırlamalar, yargı üzerinde belirgin hale gelen baskı ve açık bir şekilde hukuka aykırı bazı uygulamaların küresel ölçekte uyandırdığı tepki olarak da yorumlanabilir.
Toplumsal ve siyasal anlamda Endeks’in sonuçları, yolsuzluk sorununun aslında bir demokrasi, düşünce ve ifade özgürlüğü sorunu haline geldiğine de vurgu yapıyor. Bu bağlamda, Uluslararası Şeffaflık Örgütü, Türkiye’nin de içinde bulunduğu hızlı büyüyen ekonomilerin yolsuzluğun artmasına neden olan bir cezasızlık ve dokunulmazlık kültürü yarattığını belirtiyor ve onları demokratik ve hesap verilebilir toplumun bir vazgeçilmezi olan “şeffaflık kültürünü” benimsemeye davet ediyor.
Bu uluslararası verilerin Türkiye’ye yapılan ekonomik yatırımlar açısından da etkisinin devam edeceği düşünülmektedir. Türkiye, ekonomik anlamda sıkı işbirliği ve rekabet içinde olduğu ülkelerle kıyaslandığında uluslararası standartlara göre bir düşüş daha kaydetmiş oluyor. Bu durum, Türkiye’nin ülke riskini yükselttiği için Türkiye’de operasyonlarını gerçekleştiren yerli veya çok uluslu şirketlerin doğrudan etkilenmesine sebep olabilecektir. Unutmamak gerekir ki, yolsuzluk algısı yüksek, şeffaflık kültürüne sahip olmayan ülkelerde, sağlıksız ekonomik büyüme ve yüksek maliyetli üretim kaçınılmazdır ve bu durum tüm ülke ekonomisine ve halka zarar verir.
1995 yılından bu yana açıklanan Yolsuzluk Algı Endekslerine bakıldığında, Türkiye’nin sıralamadaki yeri ve puanı bakımından, son 21 yıldır yerinde saydığını söyleyebiliriz. Bu durum, Türkiye’de kamu sektörü özelinde, yolsuzlukla mücadele ve şeffaflık sorununun bunca yıldır kronikleşmiş hale geldiğini, ilerleme ve iyileşme adına yeterli adımların atılmadığını ortaya koymaktadır.
2015 Endeksi sonuçları Türkiye’nin ekonomik ve toplumsal gelişmişlik düzeyini artırabilmesi için “şeffaflık” alanında önemli eksikliklerinin varlığına dikkat çekiyor. Bu bağlamda Endeks’in sonuçları Türkiye’nin yolsuzlukla mücadele ve şeffaflık konusunda ilerleme kaydetmesi gerektiği şeklinde yorumlanmalı ve bu konularda yetkililer tarafından bir an önce somut adımlar atılmalıdır.
Yolsuzluk Algı Endeksinin Metodolojisi
168 ülkede gerçekleştirilen, 11 farklı uluslararası kurumun 12 farklı araştırmasının bulguları incelenerek hazırlanan Yolsuzluk Algı Endeksi, uzmanlar ve iş dünyasının kamu sektörüne ilişkin yolsuzluk algılarını yansıtıyor. Endeks′teki metodoloji ile 0-100 değerleri arasında bir sıralama gerçekleştirilmekte olup, “0” en yüksek yolsuzluk algısı, “100” ise en düşük yolsuzluk algısına karşılık geliyor.
Türkiye’nin puanı belirlenirken bu 12 uluslararası araştırmanın 8’inden faydalanıldı. Bu araştırmalar şunlardır; World Economic Forum EOS, Bertelsmann Foundation TI, IMD World Competitiveness Yearbook, Bertelsmann Foundation SGI, World Justice Project ROL, PRS International Country Risk Guide, Economist Intelligence Unit, IHS Global Insight.
2015 Yolsuzluk Algı Endeksi İngilizce sayfası için: http://www.transparency.org/cpi2015
Türkçe infografikler içeren sunum dosyamız için tıklayınız
