ULUSLARARASI ŞEFFAFLIK ÖRGÜTÜ 2023 YOLSUZLUK ALGI ENDEKSİ’Nİ AÇIKLADI!
Yolsuzlukla mücadelede dünyanın önde gelen sivil toplum kuruluşlarından olan ve 100’ün üzerinde ülkede faaliyet gösteren Uluslararası Şeffaflık Örgütü (Transparency International), 1995’ten bu yana her yıl yayımladığı Yolsuzluk Algı Endeksi sonuçlarını kamuoyuyla paylaştı.
Basın Duyurusu için tıklayın: 2023 Yolsuzluk Algı Endeksi Basın Duyurusu
2023 yılı Yolsuzluk Algı Endeksi’nde Türkiye, 34 puanla 115. sırada yer almıştır.
36 puan aldığı 2022 endeksine kıyasla bu sene 2 puan daha kaybeden Türkiye’nin, ülke sıralamasında da 14 sıra gerilediği görülüyor.
2023 yılının sonuçları, çoğu ülkenin on yılı aşkın bir süredir kamu sektöründeki yolsuzlukla mücadelede çok az veya hiç ilerleme kaydetmediğini ortaya koyuyor. Ülkelerin üçte ikisinden fazlası 100 üzerinden 50 puanın altında kalıyor; bu da ciddi yolsuzluk sorunlarına işaret ediyor. Dünya nüfusunun yüzde 80’inden fazlası, 2023 yılı puanları, küresel ortalama olan 43’ün altında olan ülkelerde yaşıyor. Bu durum, hükümetlerin yolsuzluğu durdurmakta büyük ölçüde başarısız veya isteksiz oldukları anlamına geliyor.
Türkiye’nin, son yıllarda yaşamakta olduğu gerileme dikkat çekici ölçülerde. 2014 yılından bu yana 11 puan kaybeden Türkiye, Yolsuzluk Algı Endeksi puanları ciddi ölçüde düşüş gösteren 12 ülke arasında yer alıyor. Hem düşük ve orta hem de yüksek gelir grubundan ülkelerin yer aldığı liste, El Salvador (31), Honduras (23), Liberya (25), Myanmar (20), Nikaragua (17), Sri Lanka (34), Venezuella (13), Arjantin (37), Avusturya (71), Polonya (54), Türkiye (34) ve Birleşik Krallık’tan (71) oluşuyor.
Özbekistan, Tanzanya, Ukrayna, Fildişi Sahili, Dominik Cumhuriyeti ve Kuveyt ise yükseliş trendinde olan ülkeler olarak karşımıza çıkıyor. Türkiye, Guatemala, Gabon ve İsveç’in düşüş trendi ise dikkat çekici.
2023 yılının sonuçları, çoğu ülkenin on yılı aşkın bir süredir kamu sektöründeki yolsuzlukla mücadelede çok az veya hiç ilerleme kaydetmediğini ortaya koyuyor. Ülkelerin üçte ikisinden fazlası 100 üzerinden 50 puanın altında kalıyor; bu da ciddi yolsuzluk sorunlarına işaret ediyor. Dünya nüfusunun yüzde 80’inden fazlası, 2023 yılı puanları, küresel ortalama olan 43’ün altında olan ülkelerde yaşıyor. Bu durum, hükümetlerin yolsuzluğu durdurmakta büyük ölçüde başarısız veya isteksiz oldukları anlamına geliyor.
Adalet sistemlerinin zayıflamasına yönelik küresel eğilim, kamu görevlilerinin hesap verebilirliğini azaltıyor ve bu da yolsuzluğun gelişmesine yol açıyor. Otoriter rejimlerde ve hatta kimi demokratik liderlerde dahi görülen iktidar pratikleri, suçluların ceza almasının önüne geçerek yolsuzluğu teşvik ediyor.
Doğu Avrupa ve Orta Asya bölgesinin Yolsuzluk Algı Endeksi’nde puanı 35. Türkiye’nin ortalamasının da bölge ortalamasından düşük olduğu görülmekte. Doğu Avrupa ve Merkez Asya’ bölgesinde, Bosna Hersek (35) ve Türkmenistan’la (18) beraber 2023 yılı endeksinde düşüş yaşayan 3 ülkeden biri Türkiye (34). Ayrıca, Sırbistan (36), Rusya (26) ve Tacikistan’la (20) beraber, 2023 endeksinde şimdiye kadar aldığı en düşük puanı alan ülkeler arasında yer alıyor.
Avrupa Birliği ise 64 puanla belirlenen bölgeler arasında en yüksek ortalamaya sahip bölge. Danimarka (90), Finlandiya (87), İsveç (82), Hollanda (79), Almanya (78) ve Lüksemburg (78) ile dünya çapında ilk 11’de 6 ülkesi bulunuyor. Bölgede en düşük puanlara sahip ülkeler ise Yunanistan (49), Romanya (46), Bulgaristan (45) ve Macaristan (42).
Puanı en yüksek 11 ülke sırasıyla Danimarka (90), Finlandiya (87), Yeni Zelanda (85), Norveç (84), Singapur (83), İsveç (82), İsviçre (82), Hollanda (79), Almanya (78), Lüksemburg (78) ve İrlanda (77). Sıralamada 2022’ye kıyasla değişen sadece İrlanda’nın 11. sıraya düşerken Lüksemburg’un 10. sıraya çıkması olmuştur. Yeni Zelanda 2 puan, İsveç 1 puan, Hollanda 1 puan, Almanya 1 puan kaybetmiş, Lüksemburg 1 puan artmış, diğerleri ise puanlarını korumuştur.
Puanı en düşük ülkeler ise sırasıyla Libya (18), Türkmenistan (18), Ekvator Ginesi (17), Haiti (17), Nikaragua (17), Kuzey Kore (17), Yemen (16), Güney Sudan (13), Suriye (13), Venezuela (13) ve Somali (11) olmuştur. 2022 Yolsuzluk Algı Endeksi’ne kıyasla Nikaragua 2 puan, Türkmenistan 1 puan, Somali 1 puan, Venezuela 1 puan ve Libya 1 puan kaybetmiştir. Burundi geçtiğimiz sene son 11 listesinde yer alırken bu sene 3 puanlık bir artış göstererek bu listeden çıkmıştır. Geri kalan ülkeler ise sabit kalmıştır.
Yolsuzluk Algı Endeksi’nin Metodolojisi
Kapsadığı her ülke için en az 3 kaynağın değerlendirmesine başvuran Yolsuzluk Algı Endeksi, ülke uzmanlarının ve iş dünyası temsilcilerinin kamu kesimindeki yolsuzluğa dair algılarını yansıtmaktadır. 13 veri kaynağından gelen verileri standardize etmek suretiyle oluşturulan skalaya göre 0 puan en yüksek kamu kesimi yolsuzluğu algısına, 100 puan ise en düşük kamu kesimi yolsuzluğu algısına işaret etmektedir. Endeksin ortaya koyduğu en önemli bulguyu bu puanlama oluşturmaktadır. Ülke sıralaması ise bir ülkenin endeksteki diğer ülkelere göre konumuna işaret etmekte ve endekse dahil edilen ülke sayısına göre değişim gösterebilmektedir.
Bu yılın endeksi belirlenirken kullanılan 13 veri kaynağı şunlardır: African Development Bank Country Policy and Institutional Assessment 2021, Bertelsmann Stiftung Sustainable Governance Indicators 2022, Bertelsmann Stiftung Transformation Index 2024, Economist Intelligence Unit Country Risk Service 2023, Freedom House Nations in Transit 2023, Global Insight Country Risk Ratings 2022, IMD World Competitiveness Center World Competitiveness Yearbook Executive Opinion Survey 2023, Political and Economic Risk Consultancy Asian Intelligence 2023, The PRS Group International Country Risk Guide 2023, World Bank Country Policy and Institutional Assessment 2022, World Economic Forum Executive Opinion Survey 2023, World Justice Project Rule of Law Index Expert Survey 2023, Varieties of Democracy (V-Dem v. 13) 2023.
