Ekonomi yönetimi şeffaflık, hesap verebilirlik, kural hakimiyeti, öngörülebilirlik gibi birçok temel demokratik ilkeden uzaklaştıkça ve yolsuzluk iddialarına dair yargının işlevini yitirmesiyle yoksulluk geniş kesimlerin en önemli sorunu halinde geldi. Üretimi sürdürmeye çalışan emekçi kesimlere kamu bankalarından verilen krediler geri ödenemiyor. Buna ek olarak genel toplamda tarım sektöründe verilen kredi oranı da azalıyor.
Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurulunun Sektörel Kredi Dağılımı verilerinden elde ettiğimiz bilgiye göre; çiftçilerin, takipteki kredileri son 12 yıl içinde beş katına çıkarken tarım sektöründe toplam nakdi kredi 2021 Nisan ayında 142.334.860.000 TL’ye ulaşmıştır. 2005 yılı Nisan ayında bu borç 5.922.884.000 TL, takipteki kredi ise 188.184.000 TL’ydi. Hükümete yakın iş insanlarının astronomik kredi borçlarının tahsil edilmediği iddia edilirken ağır ekonomik koşullar altında yaşam mücadelesi veren çiftçilerin kredileri için herhangi bir ertelenme ya da tutarın devlet desteğiyle karşılanması yönünde bir karar bulunmuyor. Buna ek olarak, kamu bankalarının toplam krediler içerisinde tarıma ayırdığı kredi oranında da azalış söz konusudur.
Türkiye Bankalar Birliği tarafından yayınlanan Mart 2021 Kredi Gruplamaları Raporuna göre Donuk Alacaklar üç kategori altında incelenmektedir: Tahsil İmkânı Sınırlı Krediler, Tahsili Şüpheli Krediler ve Zarar Niteliğindeki Krediler. Temel görevi çiftçiye kredi finansmanı sağlamak olan Ziraat Bankası A.Ş.’nin Konsolide Olmayan Üç Aylık Dönem Sonu Bağımsız Denetim Raporlarından edindiğimiz bilgiye göre 2021 yılında Türkiye Bankalar Birliği tarafından “Borçlusunun kredi değerliliğinin tümüyle ortadan kalkmış olması nedeniyle tahsil beklentisi bulunmayan veya toplam alacak tutarının ancak ihmal edilebilir bir kısmının tahsil edilmesi beklenen krediler” şeklinde tanımlanan Zarar Niteliğindeki Krediler 2.256.518.000 TL’ye ulaşmıştır.
Finansal sistemin istikrarlı bir şekilde ilerleyebilmesi adına şeffaflık ve hesap verebilirlik ilkelerine sadık olunması gerekmektedir. İçinde bulunduğumuz süreçte Türkiye ekonomisinin durumuna dair göstergelerinden bir tanesi de takipteki kredilerin toplam krediler içindeki oranıdır. Bankaların kredi dağıtımında bulunurken şeffaflık ve hesap verebilirlik ilkesine uygun olarak işlem yapmaları gerekmektedir.
Not: Grafiğin altında yer alan excel dosyasından verilere ulaşabilirsiniz.
Sektörel Kredi Dağılımları ve Donuk Alacaklar İzleme Çalışması 2021
