Yasa dışı ticaret ve kayıt dışı ekonomide önemli bir payı olan alkol, akaryakıt ve tütün mamulleri kaçakçılığı; vergi kaybı yaşamasına neden olmakta, ekonomiyi olumsuz etkilemekte ve piyasada haksız rekabete sebebiyet vermesinin yanında demokratik gelişime karşı ciddi bir tehdit oluşturmakta.
Türkiye’de Alkollü İçki Kaçakçılığı ile Mücadele
Şişesi üzerinde bandrol bulunmayan veya sahte, taklit bandrol bulunan ya da bandrolü orijinal olmasına rağmen içeriği sahte olan ürünler kaçak/sahte alkollü içki olarak adlandırılmaktadır.
Türkiye’de alkollü içki suç faaliyetlerinin kaynakları, yurt dışından temin edilen alkollü içkilerin yasa dışı yollardan ülkeye getirilmesi ve ülkedeki yasa dışı imalathanelerde üretilen ya da sektördeki yasal firmalarca mevzuata aykırı olarak üretilen alkollü içkilerin piyasaya sürülmesidir.
Görüldüğü gibi 2014’ten 2018’ kadar yakalanan alkol miktarında düzenli bir artış olmuştur. 2018’de bu miktar 712.883 şişe ve 1.048.645 litre alkole denk gelen bu miktar 2019 yılında azalmıştır. 2019 yılında 796320 litre ve 422741 şişe alkol yakalanmıştır.
2019 yılına ait alkollü içki kaçakçılığı verileri incelendiğinde, 2018 yılına göre olay sayısında yaklaşık %57, şüpheli sayısında ise yaklaşık %58‘lik artış görülmektedir. Buna göre 2019 yılında 3317 şüpheli yakalanmıştır. 2112 tane ise operasyonel çalışma yapılmıştır.
Emniyet güçleri, yılbaşı öncesi alkollü içki talebinin artmasıyla beraber suç örgütleri/grupları tarafından piyasaya kaçak/sahte alkollü içki sürülebileceği değerlendirdiğinde dolayı ülke geneli operasyonlara ağırlık vermiştir. Bu nedenle aralık ayındaki olay sayısında büyük bir artış meydana gelmiştir.
2019 yılında en fazla kaçak alkollü içki ele geçirilen il açık arayla İstanbul olurken, onu Gaziantep, Antalya, Muğla, İzmir, Ankara, Şanlıurfa, Denizli ve Edirne izlemiştir. 2019 yılında İstanbul’da 144961 şişe kaçak alkollü içki ele geçirilirken, Ankara’da 19382 İzmir’de ise 26115 şişe kaçak alkollü içkiye el konulmuştur.
Türkiye’de Akaryakıt Kaçakçılığı ile Mücadele
Şişesi üzerinde bandrol bulunmayan veya sahte, taklit bandrol bulunan ya da bandrolü orijinal olmasına rağmen içeriği sahte olan ürünler kaçak/sahte alkollü içki olarak adlandırılmaktadır.
Akaryakıt kaçakçılığı ile mücadele çalışmaları kapsamında, 2019 yılında toplam 5.602.161 litre kaçak akaryakıt ile türevleri ele geçirilmiştir. 2014 yılında ise ele geçirilen kaçak akaryakıt miktarı 13.701.101 litre idi.
2019 yılı verileri incelendiğinde akaryakıt kaçakçılığı olay sayısının yüzde 12, şüpheli sayısının ise yüzde 50 azaldığı görülmüştür. Buna göre 2019 yılında 995 şüpheli yakalanmıştır. 556 tane is operasyonel çalışma yapılmıştır. Bu sayılar 2014 yılında 7182 ve 4901 idi.
2019 yılında akaryakıt kaçakçılığına yönelik yapılan çalışmalar; geniş hinterlanda sahip limanı bulunan, ham petrol boru hatları istikametinde olan, sanayileşmiş şehirlere ve sınır şehirlerine yoğunlaşmaktadır. Tekirdağ başta olmak üzere İzmir, Konya, Gaziantep, Mersin ve İstanbul en çok kaçak akaryakıt yakalanan illerdendir.
Tütün Mamulleri Kaçakçılığı
2015’te kaçak sigara yakalama miktarı 143,4 milyon paket ile en yüksek seviyeye ulaşırken bu tarihten sonra azalarak 2019 yılında 8,7 milyon pakete gerilemiştir. 2015-2019 yılları arasında ele geçirilen tütün mamulleri miktarlarına bakıldığında tütün, puro/sigarillo ve makaron yakalamalarındaki yükseliş dikkat çekicidir. Tütün Eksperleri Derneği’ni 2020 Raporu’na göre, 2018 yılından itibaren makarona getirilen Özel Tüketim Vergisi bu artışta önemli bir rol oynamıştır.
Tütün mamulleri kaçakçılığı kapsamında yapılan operasyon sayıları ve yakalanan şüphelilerin 2014’ten beri düştüğü gözlemlenmektedir. 2019 yılında yapılan operasyonel çalışma sayısı 2018’e göre %34 azalırken yakalanan şüpheli sayısı da %26 azalmıştır. Buna göre 2019 yılında 5478 operasyonel çalışma yapılırken yakalanan şüpheli sayısı ise 8631 olmuştur.
2019’daki olaylara bakıldığında kaçak sigaraların ülkemize en çok Doğu ve Güneydoğu Anadolu illerimiz üzerinden giriş yaptığı görülmekte.
